Tối 19/10, Văn phòng Thường trực Ban Chỉ đạo Quốc gia về Phòng, chống thiên tai (PCTT) phối hợp với Cơ quan Liên Hợp Quốc về Bình đẳng giới và Trao quyền cho phụ nữ (UN Women) tại Việt Nam tổ chức chương trình Tọa đàm “Phụ nữ với thiên tai”. Hoạt động kỷ niệm Ngày Phụ nữ Việt Nam 20/10 được tổ chức theo hình thức trực tuyến, kết nối các điểm cầu Tổng cục PCTT, Trung ương Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam và tỉnh Gia Lai.

Tại tọa đàm “Phụ nữ với thiên tai”, các khách mời đã cùng chia sẻ những câu chuyện về “góc nhìn của phụ nữ về thiên tai”, bình luận xoay quanh các vấn đề “nhìn nhận đúng về phụ nữ trong thiên tai” và đưa ra các đề xuất, kiến nghị “làm thế nào để phát huy năng lực, đóng góp của phụ nữ với công tác PCTT”.

Là một người con của dân tộc Nùng, sinh ra và lớn lên tại tỉnh miền núi Lào Cai, nữ ca sỹ Sèn Hoàng Mỹ Lam - Giải Nhất “Sao Mai 2017”, “Người hát tình ca 2018”, mang đến chương trình những ký ức ngày bé của một thiếu nữ vùng cao mỗi mùa mưa lũ. Theo đó, mưa lũ, lũ quét, sạt lở đất không phải là điều hiếm gặp ở quê hương cô và những đứa trẻ vùng cao đã phải đối mặt với điều đó ngay từ bé. Với tập quán của đồng bào vùng cao, trước đây sinh sống chủ yếu ở các khu vực ven sông, ven suối, hoặc ở chân núi, lưng chừng núi nên nguy cơ càng lớn hơn. Thậm chí, mưa lũ, sạt lở có thể khiến những người mẹ mất con, những người vợ mất chồng, hoặc đôi khi bản thân những người phụ nữ mất đi cả tính mạng. Mỹ Lam vẫn muốn phụ nữ nói chung, phụ nữ dân tộc thiểu số nói riêng được quan tâm nhiều hơn, trang bị thêm các kiến thức, kỹ năng về phòng chống thiên tai, để có thể tự bảo vệ mình và những người thân khi không may có sự cố xảy ra.

Bà Phùng Thị My Ni từng đại diện tỉnh Gia Lai tham dự cuộc thi “Xung kích PCTT” - game show đầu tiên về PCTT trên sóng truyền hình Việt Nam vào năm 2020. Nơi bà sống, xã Đông, huyện Kbang thuộc khu vực phía đông của tỉnh Gia Lai. Ở đây có dòng sông Ba đi qua và do địa hình đồi dốc, tập trung nhiều suối nên mùa mưa thường xảy ra lũ lụt kéo dài, gây thiệt hại lớn.

Bà Phùng Thị My Ni cho biết, ngay thời điểm này, mưa lớn đang xuất hiện suốt một tuần qua, các thành viên nữ trong Ban Chỉ huy PCTT&TKCN, Đội xung kích PCTT của xã đã vô cùng tích cực trong việc vận động bà con nhân dân di dời tài sản, gia súc ra khỏi khu vực Tây Sông Ba, đề phòng lũ quét. Hiện các con đường ra khu sản xuất gần như ngập úng, chị em gặp rất nhiều khó khăn trong việc di chuyển và tiếp cận các hộ dân sinh sống gần sông. Có nhiều đoạn phải đi bộ 3-4 km, nhưng chị em đều rất cố gắng. Tuy nhiên, với địa hình đồi dốc, nhiều khe suối nên nguy cơ sạt lở rất lớn, mà kỹ năng và phương tiện ở đây thiếu rất nhiều, trong khi kiến thức chuyên môn và kỹ năng của chị em còn hạn chế, bởi các đợt tập huấn, huấn luyện dường như chỉ thành viên nam được tham gia.

Trưởng Đại diện UN Women tại Việt Nam Elisa Fernandez chia sẻ, mặc dù, Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu về phát triển kinh tế xã hội nhưng bất bình đẳng giới vẫn tồn tại ở một số nơi, không chỉ gia tăng rủi ro và tác động của thiên tai lên phụ nữ mà còn hạn chế khả năng và đóng góp của phụ nữ trong ứng phó với thiên tai. Vẫn còn định kiến giới, cho rằng thiên tai là “lĩnh vực của nam giới” chứ không phải công việc của phụ nữ dẫn đến cách tiếp cận thiên vị là tập trung vào bảo vệ phụ nữ hoặc coi họ là nạn nhân nhưng không phải là tác nhân bình đẳng trong PCTT.

Đồng quan điểm, bà Nguyễn Thị Minh Hương, Phó Chủ tịch Hội LHPN Việt Nam nhấn mạnh, phụ nữ vừa là đối tượng chịu ảnh hưởng trực tiếp, vừa là nhân tố quan trọng trong quá trình PCTT và thích ứng với biến đổi khí hậu. Phụ nữ có vai trò đặc biệt quan trọng trong gia đình, cộng đồng, có mối quan hệ gần gũi với những người xung quanh, cũng có khả năng tạo ra nguồn lực để thích ứng và giảm nhẹ thiên tai. Đối với Hội LHPN Việt Nam - tổ chức đại diện cho quyền và lợi ích hợp pháp của phụ nữ, công tác PCTT là một trong những nội dung nhiệm vụ trọng tâm được thực hiện qua nhiều nhiệm kỳ qua.

Bà Nguyễn Thị Minh Hương cho rằng, hiện, vẫn tồn tại nhìn nhận chưa đúng, chưa công bằng của xã hội, các cấp, các ngành đối với vai trò và sự đóng góp của phụ nữ trong các hoạt động phòng chống lũ lụt; tồn tại những định kiến đối với phụ nữ trong thiên tai như quan điểm cho rằng phụ nữ là “nhóm nạn nhân”; “phụ nữ không nên tham gia vào các hoạt động quản lý giảm thiểu rủi ro thảm hoạ như trong Ban Chỉ huy, đội cứu hộ, chỉ nên coi họ là một trong những đối tượng cần quan tâm đặc biệt trong thảm họa".

Bởi vậy, đại diện lãnh đạo Hội LHPN Việt Nam cho rằng, các kế hoạch hành động PCTT, thích ứng với BĐKH ở tất cả các cấp cần được xây dựng theo phương pháp có sự tham gia của đầy đủ các thành phần, bao gồm nam giới và phụ nữ ở mọi lứa tuổi và trình độ, sử dụng phương pháp tiếp cận quản lý rủi ro thiên tai dựa vào cộng đồng. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, truyền thông PCTT. Đầu tư vào các sáng kiến đổi mới do phụ nữ lãnh đạo để nâng cao năng lực thích ứng. Tăng cường cơ chế chia sẻ thông tin, kinh nghiệm, tăng cường sự phối hợp giữa các cơ quan, đơn vị trong việc công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức trong người dân, phụ nữ nói riêng về PCTT.

Bên cạnh đó, cần đầu tư nguồn lực cho các hoạt động nâng cao năng lực về giới các thành viên Ban chỉ đạo quốc gia về PCTT, Ban Chỉ huy PCTT&TKCN các cấp, các nhà hoạch định chính sách, các cán bộ làm công tác quản lý rủi ro thiên tai và BĐKH các cấp, cán bộ Hôi Phụ nữ các cấp.... để lồng ghép vấn đề bình đẳng giới và vấn đề phụ nữ vào công tác chỉ đạo về phòng chống, giảm nhẹ thiên tai, thích ứng BĐKH. Đảm bảo công tác thu thập và tổng hợp các dữ liệu có tách biệt về giới tính và các thông tin liên quan về giới từ cấp địa phương, đặc biệt là các đánh giá về thiệt hại và nhu cầu sau thiên tai.

Trưởng Đại diện UN Women tại Việt Nam Elisa Fernandez nhấn mạnh để bảo vệ an toàn cho phụ nữ và trẻ em gái trong các thảm họa, chúng ta cần nâng cao nhận thức và năng lực của các bên liên quan của cộng đồng và chính phủ về vấn đề an toàn và an ninh của phụ nữ và trẻ em. Cần xây dựng và thực hiện các quy tắc ứng xử cho người làm công tác PCTT hoặc hướng dẫn về bảo vệ phụ nữ và trẻ em khỏi bị bóc lột và lạm dụng tình dục. Trong thời gian tới, UN Women sẽ cùng với Tổng cục xây dựng một hướng dẫn về đảm bảo an toàn cho phụ nữ khi sơ tán và di dời trong thiên tai.

Chúc mừng Ngày Phụ nữ Việt Nam 20/10, ông Trần Quang Hoài khẳng định, phụ nữ đang và sẽ đóng vai trò ngày càng quan trọng trong công tác PCTT tại gia đình và cộng đồng. Hiện nay, Ban Chỉ đạo quốc gia về PCTT có 2 đồng chí Ủy viên là nữ giới; còn tại địa phương, người phụ nữ cũng tham gia tích cực trong Ban Chỉ huy PCTT&TKCN từ cấp tỉnh, thành phố tới cấp xã, phường cũng như Đội xung kích PCTT tại địa phương. Luật Phòng, chống thiên tai cũng bổ sung những điều thể hiện rõ vai trò của nữ giới cũng như vấn đề bình đẳng giới trong công tác PCTT.

Thực hiện: Phương Nga - Ngọc Hà